Debt Collection

This is a link to debt collection related article I wrote in March 2008 that appeared in Phileleftheros newspaper on 23/03/08. The text of the article appears below. The pdf version of it is available here: http://inabilitytoexecutejudgments.lawyer.com.cy/eglou.php

Η ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΧΡΕΩΝ.

Η αδυναμία εκτέλεσης της πλειοψηφίας των δικαστικών αποφάσεων είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην απονομή της δικαιοσύνης. Μετά την κατάργηση των φυλακιστηρίων, με την δικαιολογία ότι κανένας πολίτης δεν μπορεί να φυλακίζεται για αστικά χρέη, και την ανικανότητα της πολιτείας να θεσπίσει εναλλακτικούς αποτελεσματικούς μηχανισμούς είσπραξης των οφειλών δυνάμει δικαστικών αποφάσεων, έχει επηρεαστεί σοβαρά η αγορά αφού δεν υπάρχει πλέον σταθερότητα στις εμπορικές συναλλαγές. Αυτό σε συνδυασμό με την πάγια αρχή που ισχύει σε ότι αφορά τις εταιρείες περιορισμένης ευθύνης ότι οι διευθυντές ή οι μέτοχοι τους δεν θεωρούνται σε προσωπικό επίπεδο υπεύθυνοι για τα χρέη της εταιρείας (εκτός των περιπτώσεων που έχουν εγγυηθεί προσωπικά το χρέος) δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα στην ικανοποίηση χιλιάδων δικαστικών αποφάσεων.

Με τα σημερινά δεδομένα είναι εύκολο να δημιουργήσει κάποιος μία εταιρεία, να αγοράσει προϊόντα ή υπηρεσίες στο όνομα της και να μην τα πληρώσει. Γενικά ομιλούντες, με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και εάν η εταιρεία δεν έχει ακίνητη ή κινητή περιουσία ακόμα και εάν εκδοθεί απόφαση εναντίον της δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος είσπραξης του χρέους. Μετά την έκδοση απόφασης υπάρχουν διάφοροι τρόποι εκτέλεσης, δηλαδή είσπραξης της. Εάν μία εταιρεία δεν έχει κινητή περιουσία η πιο συνηθισμένη διαδικασία για την είσπραξη του χρέους είναι η καταχώριση μίας αίτησης που ονομάζεται «αίτηση έρευνας» στο δικαστήριο. Πρόκειται για μία διαδικασία με βάση την οποία εξετάζεται η οικονομική κατάσταση κάποιου φυσικού ή νομικού προσώπου εναντίον του οποίου έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση (ο εξ αποφάσεως οφειλέτης), με σκοπό να διαπιστωθεί κατά πόσο έχει οποιαδήποτε οικονομική δυνατότητα αποπληρωμής. Οι σχετικές πρόνοιες περιέχονται στα άρθρα 82 -89 του Περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου.

Η συγκεκριμένη διαδικασία εμπεριέχει τα ακόλουθα βασικά στοιχεία: Πρώτον ο χαρακτήρας της είναι ανακριτικός. Με άλλα λόγια το δικαστήριο έχει ενεργό ρόλο (κατ' εξαίρεση με τα όσα ισχύουν στο δικαστικό μας σύστημα) και οφείλει να εξετάσει τον εξ αποφάσεως οφειλέτη για την οικονομική του κατάσταση. Δεύτερον, το βάρος απόδειξης είναι στους ώμους του εξ αποφάσεως οφειλέτη. Αυτό σημαίνει ότι ο τελευταίος έχει την ρητή νομοθετική υποχρέωση να προσάξει στο δικαστήριο όλη την απαραίτητη έγγραφη μαρτυρία για να επιτρέψει στο δικαστήριο να διαπιστώσει την οικονομική του κατάσταση όπως συμβόλαια, αποδείξεις, τραπεζικούς λογαριασμούς, φορολογικές δηλώσεις κ.λ.π. Τρίτον η εξέταση αφορά την περίοδο από την γέννηση του αγώγιμου δικαιώματος, άρα τουλάχιστον από την ημερομηνία καταχώρισης μίας αγωγής, μέχρι και την ημέρα που γίνεται η εξέταση. Τέταρτον το δικαστήριο έχει εξουσία να διορίσει ακόμα και ανεξάρτητο εξεταστή για να ερευνήσει τα της περιουσίας του εξ αποφάσεως οφειλέτη και πέμπτον το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την ακύρωση μεταβιβάσεων περιουσίας εάν έγιναν με σκοπό καταδολίευσης των πιστωτών.

Δυστυχώς παρά το ότι ο νόμος περιέχει χρήσιμες πρόνοιες, η εφαρμογή αυτής της διαδικασίας κάθε άλλο παρά είναι επιτυχής. Κατ' αρχήν τα δικαστήρια επιδεικνύουν, με ελάχιστες εξαιρέσεις , μία απροθυμία να εξετάσουν στην ουσία της μία τέτοια αίτηση. Σε δεύτερο επίπεδο ο ίδιος ο νόμος εμπεριέχει σοβαρές ασάφειες και κενά. Επίσης η καθοδήγηση από το Ανώτατο Δικαστήριο είναι περιορισμένη παρά το ότι υπάρχουν δύο ή τρεις ξεκάθαρες αποφάσεις ως προς τον τρόπο διεξαγωγής της διαδικασίας. Έτσι συνήθως ο εξ αποφάσεως οφειλέτης καταχωρεί μία τυπική ένσταση ισχυριζόμενος ότι δεν έχει οικονομική δυνατότητα χωρίς οποιοδήποτε υποστηρικτικό υλικό. Ειδικά οι εταιρείες μέσω του διευθυντή τους δηλώνουν ότι δεν ασκούν καμία δραστηριότητα και αυτό απολήγει στο να ασκούνται πιέσεις στην πλευρά του αιτητή να αποσύρει την αίτηση έρευνας με το δικαιολογητικό ότι ο εξ αποφάσεως οφειλέτης δεν έχει περιουσιακά στοιχεία άρα μην ψάχνεις ψύλλους στ’ άχυρα.

Πιστεύω ότι αυτή η διαδικασία θα έπρεπε να ήταν ο φόβος και ο τρόμος των εξ αποφάσεως οφειλετών διότι ακριβώς υποχρεούνται να αποκαλύψουν ενόρκως όλες τις περιουσιακές και εισοδηματικές πηγές τους και στην περίπτωση αποξένωσης περιουσιακών στοιχείων να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες εάν έγιναν με σκοπό καταδολίευσης. Έχω την ισχυρή άποψη ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι εξ' αποφάσεως οφειλέτες έχουν τα μέσα να πληρώσουν το χρέος τους όμως εκμεταλλεύονται τις αδυναμίες του συστήματος. Απόδειξη τούτου είναι ότι όλοι πληρώνουν (και οι εταιρείες μέσω των διευθυντών τους) αν πρόκειται για ΦΠΑ, Φόρο Εισοδήματος και Κοινωνικές Ασφαλίσεις που εκεί επικρέμεται η ποινή της φυλάκισης.

Έτσι κατάντησε να είναι χάσιμο χρόνου και εξόδων η προώθηση τέτοιων διαδικασιών. Αυτή η κατάσταση σε συνδυασμό με τις αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι πρέπει να επιβάλλονται ονομαστικές ποινές (ΛΚ20 και ΛΚ30) σε ποινικές υποθέσεις για καταδολίευση λόγω μη πληρωμής μηνιαίων δόσεων έχουν οδηγήσει σε παράλυση όλη την αγορά και σε απόγνωση χιλιάδες εμπορευόμενους πολίτες. Αυτή η κατάσταση αποτελεί σοβαρό πλήγμα, μεταξύ άλλων, και για την αξιοπιστία της ίδιας της δικαιοσύνης αφού στο ευρύ κοινό υπάρχει η πεποίθηση ότι οι αποφάσεις των δικαστηρίων δεν γίνονται σεβαστές και δεν εφαρμόζονται.

Η Βουλή έχει υποχρέωση να θεσπίσει άμεσα αποτελεσματικούς τρόπους είσπραξης των δικαστικών αποφάσεων. Η διατάξεις του Περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου, που αναφέραμε πιο πάνω, δεν προσφέρονται και αποδείχτηκαν ατελέσφοροι. Αντίθετα η διαδικασία πρέπει να είναι απλή, και γρήγορη και να γνωρίζει ο κάθε ένας ότι εάν εκδοθεί δικαστική απόφαση εναντίον του δεν θα έχει διέξοδο. Πιστεύω ότι πρέπει να αντιστραφούν οι όροι και να έχει υποχρέωση ο εξ αποφάσεως οφειλέτης να τρέξει να ικανοποιήσει το εξ αποφάσεως χρέος του. Στην εποχή του διαδιχτύου θα μπορούσαν να δημοσιεύονται αμέσως όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα εναντίον των οποίων έχει εκδοθεί απόφαση, το ύψος της οφειλής και κατά πόσο αυτή έχει πληρωθεί ή διευθετηθεί ούτως ώστε να μπορεί ο κάθε ένας να γνωρίζει το ιστορικό του ατόμου με τον οποίο συναλλάττεται. Οι αποφάσεις των δικαστηρίων είναι δημόσια έγγραφα και δεν τίθεται θέμα προσωπικών δεδομένων. Επίσης μπορούν να μπουν περιορισμοί στις δυνατότητες οικονομικής δραστηριοποίησης ατόμων που οφείλουν χρέη και προπάντων πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις, να αποδίδεται προσωπική ευθύνη στους διευθυντές μίας εταιρείας για χρέη της εταιρείας (όπως γίνεται στις περιπτώσεις ΦΠΑ, Φόρου Εισοδήματος και Κοινωνικών Ασφαλίσεων)."